Στους…

Ο Ελευθέριος Κεραμίδας

Είπε στην παρουσίαση του 15/χρονου Ηλεκτρονικού Ημερολογίου μου:

Απόψε είμαι εδώ ως φίλους του κυρίου Διαμαντή Φλωράκη, μόνο με αυτή την ιδιότητα. Γιατί απόψε δε θα μιλήσουμε για τη μακριά του συγγραφική πορεία, αλλά γι’ αυτόν ως άνθρωπο και Στοχαστή.

Εγώ τον γνώρισα σχετικά πρόσφατα και δεν είχα την τύχη όπως κάποιοι από εσάς να τον συναναστραφώ για χρόνια, να ακούω τις ιδέες του μόλις περνούσαν από το μυαλό του. Τον είχα υπόψη μου μέσα από τα βιβλία του κι είχα πάρει μια γεύση της κοσμοθεωρίας του, αλλά η επιτομή της σκέψης του ήταν το «Ανοιχτό Ηλεκτρονικό Ημερολόγιο ενός Συγγραφέα», το πρώτο και μακροβιότερο κατά πάσα πιθανότατα ελληνικό ιστολόγιο, ένα από τα παλιότερα παγκοσμίως. Οι όροι «μπλογκ» και «ιστολόγιο» εμφανίστηκαν πολλά χρόνια αργότερα από τη δημιουργία του.

Το ξεκίνησε (από τις καταργημένες πια σελίδες των χρηστών της Forthnet) το 1999. Το ενημερώνει σποραδικά μέχρι και σήμερα. Πότε εμπνεόμενος από την επικαιρότητα, πότε δημοσιοποιώντας τους προβληματισμούς του για τον Άνθρωπο, την Ύπαρξη και την Κοινωνία, άλλοτε αναλύοντας και άλλοτε με μια μόνο φράση ικανή να πυρπολήσει το νου («Τί απουσιάζει στην εικόνα ενός φονικού σεισμού, μιας θανατηφόρας παιδικής αρρώστιας;»), συγκέντρωσε μέσα στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια πάνω από πεντακόσιες αναρτήσεις που τώρα συγκεντρώθηκαν σε μορφή βιβλίου.

Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ζητήθηκε από τον Διαμαντή Φλωράκη να επιλέξουμε συγκεκριμένες αναρτήσεις του Ημερολογίου για να διαβαστούν και να συζητηθούν απόψε, οι περισσότεροι επέλεξαν πρόσφατες, του 2013 και 2014. Πράγμα που δείχνει πόσο ζωντανή κι επίκαιρη παραμένει η σκέψη του Διαμαντή Φλωράκη, δίχως ίχνη κόπωσης.

Πλέον είναι διαθέσιμο και ως βιβλίο, αυτό το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα. Αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν πια αυτά τα κείμενα στο διαδίκτυο, κάθε άλλο. Αλλά είναι πολύ σημαντική η εκτύπωση του βιβλίου. Γιατί πολλές φορές στη ζωή μας θα ανατρέξουμε σ’ αυτό όσοι το διαβάσουμε. Είναι πυκνή η σκέψη του Διαμαντή Φλωράκη και δε θα μπορέσουμε κάποιες φορές να την χωνέψουμε με την πρώτη.

Όχι επειδή είναι δυσνόητη, αλλά εξαιτίας του βιωματικού χαρακτήρα της. Αν σ’ αυτόν, που αυτούς τους Στοχασμούς τούς είχε κάνει νόημα της ζωής του, πήρε δεκαπέντε χρόνια να περάσουν όλες αυτές οι ιδέες από το μυαλό του, πόσο θα μας πάρει εμάς να τις αποδεχτούμε; Γιατί η αποδοχή είναι το ζητούμενο. Εύκολα κατανοεί κανείς ότι δεν πρέπει να αυξάνει τον πόνο των άλλων, εύκολα συμφωνεί πως είναι σωστή μια τέτοια προτροπή. Αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο να παραμερίσει τον εγωισμό του και να συμμορφώσει τη ζωή του με μια τέτοια ανιδιοτελή αρχή ή οποιαδήποτε άλλη θα βρει σ’ αυτό το βιβλίο.

Πρέπει να βρεθούμε σε μια στιγμή που η ζωή θα μας έχει κάνει δεκτικούς σε μια τέτοια ιδέα, να είμαστε στην κατάλληλη συναισθηματική και νοητική κατάσταση, παρόμοια μ’ εκείνη που βρισκόταν ο Διαμαντής Φλωράκης όταν συνέλαβε την κάθε ιδέα. Ώστε η ιδέα να μην περάσει μόνο από τα μάτια και τον εγκέφαλό μας, αλλά να μπορέσει να εγκατασταθεί στην καρδιά μας. Τότε θα τη θυμηθούμε και θα την καταλάβουμε στ’ αλήθεια ή ανατρέχοντας τυχαία στο βιβλίο και ξαναβλέποντάς τη μπροστά μας θα αναφωνήσουμε «τώρα το καταλαβαίνω αυτό!»

Αυτό εδώ το βιβλιαράκι είναι πολύ μικρό, μικρότερο από κάθε λογοτεχνικό πόνημα του Διαμαντή Φλωράκη που γενικά είναι εξαιρετικά λιγόλογος. Αλλά είναι πολύ πιο γεμάτο, είναι η σκέψη του χωρίς τη μεταμφίεση της πλοκής που θα την κάνει εύπεπτη στον καθένα. Εδώ μέσα κρύβεται το υλικό για άλλες έντεκα εντεκαλογίες. Τα μυθιστορήματα είναι οι παραβολές κι αυτό εδώ είναι η διδαχή, η «επί του όρους ομιλία» του. Σε κάποια σημεία, τα δυο είναι αλληλένδετα. Κάποιες φορές, τα περιεχόμενα του Ημερολογίου είναι προσιτά στον καθένα, σε κάποια άλλα σημεία απαιτείται ο αναγνώστης να έχει υπόψη του την ορολογία που χρησιμοποιεί ο Διαμαντής Φλωράκης (π.χ. «Όροι της Ύπαρξης»).

Απόψε έχουμε τη σπάνια ευκαιρία να του ζητήσουμε να μας πει δυο λόγια παραπάνω για κάποιες αναρτήσεις, πέρα και από αυτά που υπάρχουν στα λογοτεχνήματά του, να του ζητήσουμε να μας βοηθήσει λίγο στην Αναζήτηση μας για την Αλήθεια και την Αυτοπραγμάτωση.

Σύντομη Εισήγηση Θανάση Φροντιστή

στην παρουσίαση του βιβλίου

«Ηλεκτρονικό Ημερολόγιο ενός συγγραφέα»

του Διαμαντή Φλωράκη 5/10/2014

 

Συνάντησα τον Διαμαντή Φλωράκη πριν ακριβώς μισόν αιώνα στα γραφεία μιας πολυεθνικής εταιρίας όπου εργαζόμασταν και οι δύο. Ο Διαμαντής, ένας «μοναχικός» άνθρωπος, ξεχώριζε απ’ όλους λόγω της ιδιομορφίας του, που ήταν να σκέπτεται, να προβληματίζεται πάνω σε προβλήματα πιο σημαντικά από εκείνα της εργασίας και της καθημερινότητας! Στοχαζόταν σε βαθιά νερά ο Διαμαντής από τότε (και από πιο πριν) τους στοχασμούς του, τους αποτύπωσε στα βιβλία του, έντυπα και ηλεκτρονικά. Ένα σημαντικό έργο, πάνω στο γρίφο της ύπαρξης. Ένα έργο φιλοσοφικό, αλλά και προφητικό. Κατά την άποψή μου, όχι ένα έργο Ε.Φ. όπου έχει καταταγεί από εκείνους που ασχολήθηκαν μ’ αυτό το έργο Προσωπικά, θεωρώ ότι ο Διαμαντής Φλωράκης, ως στοχαστής και συγγραφέας είναι κορυφαίος, στον ιδιαίτερο χώρο που διακονεί και η παγκόσμια αναγνώρισή του, δεν θ’ αργήσει να έρθει.

Ο Διαμαντής βλέπει μακριά, πολύ μακριά. Δείτε το βλέμμα του. Ο καθένας από μας βλέπει, άλλος πιο κοντά κι άλλος από πιο μακριά. Το βλέμμα του Διαμαντή είναι στραμμένο προς το ΕΠΕΚΕΙΝΑ, το έσχατο όριο του χρόνου, το τέλος του χρόνου.

 

Λίγα λόγια για το ηλεκτρονικό ημερολόγιο του Δ.Φ.

 

Το βιβλίο αυτό περιέχει (α) διαχρονικές συμπυκνωμένες σκέψεις του Διαμαντή. Βαθείς στοχασμούς πάνω σ’ έναν υπαρξιακής φιλοσοφίας καμβά που επικεντρώνεται στο αίνιγμα της ύπαρξης αλλά και στις διαστάσεις που έχει δώσει ο Διαμαντής σ’ αυτό το αίνιγμα (β) περιέχει κριτικές παρατηρήσεις πάνω στην επικαιρότητα ορισμένων ημερομηνιών του Ημερολογίου αλλά και κάποιες άλλες πιο γενικές απόψεις και προτάσεις δομημένες όμως πάνω στον ίδιο καμβά.

 

Ο λόγος του Διαμαντή είναι καθαρός, στέρεος, λακωνικός και δωρικός, με άψογη χρήση της γλώσσας, εύληπτος. Είναι κοντά στο αδύνατο να παρουσιάσει κανείς αναλυτικά το εκτεταμένο Ημερολόγιο του Διαμαντή. Καθώς όμως οι σκέψεις του περιστρέφονται γύρω από τον άξονα του πιστεύω του, ορισμένες λέξεις και φράσεις κλειδιά δίνουν μια ανάγλυφη εικόνα του Ημερολογίου, αφού επαναλαμβάνονται:

Για παράδειγμα:

 

·         Έρημος της ύπαρξης, πρώτη αιτία της δημιουργίας, ουτοπία, αυτοαιτία, υπαρξιακή θλίψη, υπαρξιακή ευθύνη, υπαρξιακή αναρχία (που στρέφεται μόνο ενάντια στους όρους της ύπαρξης) επέκεινα έρημος του εγώ.

·         Αγάπη, συμπόνια, αλληλεγγύη, ουμανισμός, δάκρυα, πόνος, αίμα. Γιατί;

·         Ηθόμετρο (όργανο μέτρησης του ηθικού αναστήματος, ηθική τελείωση, ηθικό χάος, ηθικό έλλειμμα, βρεφική η ηλικία της ηθικής, κοινωνία μηδενικής ενότητας, το μέσα μας χάος του κενού.

Θα διαβάσω μερικά λήμματα που έχουν αποφθεγματικό χαρακτήρα:

·         Το συμφέρον δολοφονεί το αίσθημα δικαίου και τη λογική

·         10/7/14 το άπειρο μέγεθος αυτού του κόσμου, καταπίνει το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης

·         1/12/99 Τα σύνορα του εγώ 6 δις σύνορα

·         7/12/99 Μια πίστη στον άνθρωπο μια ελπίδα

·         11/1/2000 Ή το είναι του κόσμου είναι η αγάπη ή αν δεν είναι δεν μας ενδιαφέρει τι άλλο είναι.

·         10/3/2000 τα άτομα με συνείδηση και δυνατότητες «εμείς» είναι είδος σε ανεπάρκεια

·         29/10/2000 Όλες οι ουμανιστικές επαναστάσεις απέτυχαν γιατί όλα τα θύματα κρύβουν μέσα τους ένα θύτη.

·         21/7/2001 Εγωτικός ηδονισμός είναι το μεδούλι αυτού που λέμε παγκοσμιοποίηση.

·         1/8/2001 Ό,τι είναι αδύναμο, είναι καταδικασμένο να υποδουλωθεί ή να εξοντωθεί. Η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση… συνειδητά κυριαρχείται από τον παραπάνω νόμο.

·         17/9/2001 Είμαστε τα ίχνη που αφήνουμε στις ψυχές και στις μνήμες των άλλων.

·         16/11/2001 Ο κόσμος δείχνει σαν μια κατασκευή την οποία ο κατασκευαστής της, αφού την ενεργοποίησε, την εγκατάλειψε στο πεπρωμένο των προδιαγραφών της.

·         5/12/2001 Η φαντασία, κάποιες φορές, είναι προσπάθεια υπέρβασης του πραγματικού, ακόμα και απόρριψής του.

·         8/2/2002 Κανένα δημιούργημα δεν είναι πραγματικά ελεύθερο, αφού δεν είναι η αιτία του εαυτού του.

·         26/4/2002 Για να μη μας καταβάλει η μελαγχολία της σήψης, ας κρυφτούμε στο καταφύγιο της οικογένειας, της φιλίας, της τέχνης, της κατανόησης.

 

Επισημαίνω τέλος κάποια αυτοπροσδιοριστικά στοιχεία του Διαμαντή και περίληψη του πιστεύω του:

 

·         Πιστεύω μόνο στην Υπαρξιακή Αναρχία που στρέφεται μόνο κατά των όρων της ύπαρξης.

·         Είμαστε τραγικοί συνοδοιπόροι προς το επέκεινα, μέσα στην αινιγματική όλο δάκρυα, πόνο και αίμα έρημο της ύπαρξης

·         Πρώτος σκοπός μας πρέπει να είναι η μείωση του ανθρώπινου πόνου (το μέγιστο που μπορεί να πετύχει ο άνθρωπος όπως λέει ο Καμύ).

·         Ελπίζω πως θα αφήσουμε πίσω μας έναν καλύτερο κόσμο από εκείνον που παραλάβαμε.

Τέλος

 

Αφού σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας, θα ήθελα να πω με βεβαιότητα ότι αυτό το βιβλίο-Ημερολόγιο του Δ.Φ. αξίζει και πρέπει να διαβαστεί. Επηρεάζει βαθύτατα τα πιστεύω και τους προσανατολισμούς ενός ανθρώπου. Πρέπει να πω, ότι επηρέασε τα δικά μου.

Προτείνω

 

Ο Διαμαντής να μας αναλύσει πιο πολύ τα λήμματα της 21/7 και 1/8/2001 περί παγκοσμιοποίησης καθώς, αν υπάρξει χρόνος τους όρους της ύπαρξης, αφού αυτοί μας χωρίζουν καθώς και το επέκεινα.

 

Ευχαριστώ

Θανάσης Φροντιστής

Οικονομολόγος – συγγραφέας