Η Έσχατη Αναρχία, ή Έσχατη Ελπίδα
Μια συνέντευξη με τον Διαμαντή Φλωράκη
«Καλέ μου! Δεν υπάρχουν λέξεις, έννοιες για ό,τι συμβαίνει.
Ο άνθρωπος πρέπει να μπει στον αστερισμό της Σιωπής. Ό,τι ειπωθεί από δω και πέρα, θα είναι αυταπάτη.
Ο Θεός φόρεσε το προσωπείο του Χάους. Αποσύρθηκε στο απρόσιτο. Στο αθέατο. Ούτε η Λογική, ούτε και το συναίσθημα μπορούν πια να Τον διακρίνουν.
Ίσως «παίζει» με την ηθική και φυσική τάξη που δημιούργησε. Ίσως αποπαγιδεύεται από την υπόσταση Του. Ίσως δείχνει, με ακατανόητο τρόπο, την αγάπη Του. Ίσως παίζει ένα παιχνίδι με τον εαυτόν Του. Ίσως δοκιμάζει τη δικιά μας αγάπη. Ίσως αποσύρεται στο Μηδέν. Ίσως, επειδή η υπόσταση Του δεν περιχαρακώνεται σε καμία έννοια, άρα και σε κείνη του Καλού, μας δολοφονεί, ή, σωστότερα, νομίζουμε πως μας δολοφονεί.
Τώρα, στο σύμπαν της Σιωπής, ψάχνω για Εκείνον που υπάρχει, αλλά έχασα μέσα στην φρίκη των γεγονότων: Τον Θεό.
Σε αγαπώ, καρδούλα μου, το ίδιο μ’ Εκείνον που αναζητώ.»
Υπάρχουνε κάποιοι άνθρωποι, κάποιοι λίγοι άνθρωποι, που αφήνουν ένα λιθαράκι ομορφιάς και δημιουργίας στον κόσμο, παραπάνω από όλους εμάς τους υπόλοιπους. Υπάρχουνε κάποιοι άνθρωποι που με την σεμνότητα τους και την πίστη τους σε αυτήν την σεμνότητα μπορούν να «παγώσουν τον χρόνο» και να ανοίξουν ένα μικρό, έστω απειροελάχιστο μονοπάτι προς την Έσχατη Αναρχία, αν αυτή είναι το μελλούμενο αυτού του κόσμου. Ένας από αυτούς τους λίγους ανθρώπους είναι ο Διαμαντής Φλωράκης.
Γράφει αδιάλειπτα από το 1963, έχει εκδώσει 19 βιβλία, και συνεχίζει μέχρι σήμερα πιστός στα ιδανικά που όρισαν την ζωή του. Στις 31 Οκτωβρίου μίλησε σε μια εκδήλωση των εκδόσεων μας, σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις του, και σίγουρα ήταν μια βραδιά που θα την θυμούνται για πολύ καιρό όσοι τυχεροί παραβρέθηκαν εκείνο το βράδυ.
ΣΔ: Σαν πρώτη ερώτηση θα ήθελα να ρωτήσω μια απορία που έχουν πολλοί άνθρωποι που διαβάζουν τα βιβλία σας ή απλώς ενημερώνονται για αυτά. Γιατί ο κεντρικός τίτλος της δεκαλογίας είναι δέκα μυθιστορίες Υπαρξιακής Αναρχίας, ή δέκα μυθιστορίες Εσχατολογικής Ουτοπίας; Μπορείτε να μας ορίσετε την δικιά σας έννοια για την Αναρχία; Είναι ένας άλλος παράδεισος;
Δ. Φλωράκης: Τα βιβλία της δεκαλογίας μου έχουν αυτόν τον γενικό τίτλο γιατί είναι κείμενα που εκφράζουν μία υπαρξιακή αναρχία απέναντι στην Αιτία της Δημιουργίας, για τους όρους σφαγείου της ύπαρξης των όντων. Για τον πόνο, τα δάκρυα, το αίμα τη φθορά, τη σιωπή του Δημιουργού. Για τα απόλυτα μεγέθη (εννοιών, ερωτημάτων, χωροχρονικά κ.α.) που πρεσάρουν την ανθρώπινη σκέψη. Για το γεγονός πως οι υπάρξεις δεν είναι αυτοαιτίες, αλλά αιτιατά, δηλαδή δεν είναι, δεν μπορούν να είναι απόλυτα ελεύθερα όντα αλλά δούλοι μίας υπέρτατης Αλήθειας, ενώ ταυτόχρονα διψούν για απόλυτη ελευθερία. Για το ανέφικτο, δηλαδή.
Όμως, επειδή είμαι γνώστης του πεπερασμένου της ανθρώπινης νόησης, γνώστης του άπειρου μεγέθους της θεϊκής, επειδή η απόλυτη Αγάπη του Θεού (μόνο μια τέτοια Αγάπη έχει σημασία για τα όντα) την οποία θεωρώ υπέρτερη ιδιότητα του Θεού, γι αυτούς και άλλους λόγους, η υπαρξιακή μου αναρχία βρίσκεται σε κατάσταση αναστολής και κάποιες φορές μετασχηματίζεται σε απορία, σε παράπονο.
Πάντως, υπάρχει μέσα μου ένα ερώτημα το οποίο ελπίζω πως θα τύχει (εκεί στο Επέκεινα) μιας ικανοποιητικής απάντησης από τον Θεό της Αγάπης: «Γιατί έπρεπε να κατασπαραχθεί το ελαφάκι (το κάθε ελαφάκι) από εκείνο το σαρκοφάγο (το κάθε σαρκοφάγο; Γιατί τα όντα έπρεπε να ριχτούν στην αρένα σφαγείο της Ύπαρξης; Γιατί ο πόνος, τα δάκρυα, το αίμα του ορατού Κόσμου μας. Γιατί το άλυτο Αίνιγμα της Ύπαρξης. Γιατί ο ελλιπής, δοτός ηθικός εξοπλισμός του Ανθρώπου; ».
ΣΔ: Στα έργα σας έχετε περιγράψει ουτοπίες αλλά και σκληρούς και ανελέητους κόσμους. Παράλληλα σε άλλα την πιθανή ύπαρξη κάποιου Θεού ή την απουσία αντίστοιχα. Πιστεύεται ότι υπάρχει κάτι εκεί έξω; Κάτι εκδικητικό; Κάτι άλογο; Ή όλα είναι απλά χρόνος και ύλη;
Δ. Φλωράκης: Τα βασικά ερωτήματα που μου θέτετε υπάρχουν στην προηγούμενη απάντησή μου.
ΣΔ: Θυμάμαι ότι στην παρουσίαση είχατε πει ότι δεν πιστεύεται ότι ο κόσμος θα καταλήξει κάποτε σε κάποιες από τις δυστοπίες που περιγράφεται στα βιβλία σας; Που στηρίζεται αυτή η πίστη σας; Υπάρχει καλό μέσα στο χάος που ζούμε;
Δ. Φλωράκης: Ναι, υπάρχει το Καλό στον κόσμο που ζούμε και έχει μεταφυσικό αντίκρισμα. Αλλά κι αν δεν υπάρχει, ο Άνθρωπος θα το δημιουργήσει. Ο Άνθρωπος θα νοηματίσει το Χάος του Τυχαίου.
ΣΔ: Το τελευταίο βιβλίο σας που εκδώσαμε είναι ο Καιάδας. Ένα βιβλίο που περιέχει μέσα στις σελίδες του ένα τρομαχτικό δίλημμα. Ίσως το δυσκολότερο δίλημμα που θα μπορούσε να τεθεί σε έναν άνθρωπο. Μιλήστε μας για την υπόθεση του βιβλίου, για το δίλημμα και για το τι θα κάνατε εσείς.
Δ. Φλωράκης: Στον φανταστικό μελλοντικό Κόσμο του βιβλίου, το Παγκόσμιο Κράτος, βλέποντας πως ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας έχει τελεσίδικα γονατίσει από βιολογική κόπωση, τη χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών, βίας, εγκλήματος, κι ενός σαμψώνιου συνδρόμου αυτοκαταστροφής, που το παρασύρει σε κατάρρευση και την ανθρώπινη ζωή σε αφανισμό, αποφασίζει να ενεργοποιήσει την επιχείρηση Καιάδας, την Τελική Λύση, η οποία προβλέπει τον χωρίς πόνο αφανισμό του σάπιου μέρους της ανθρωπότητας.
Όμως η υλοποίηση αυτού του Καιάδα, ρίχνει την ανθρωπότητα σε έναν υπαρξιακό Καιάδα που μετατρέπει τον άνθρωπο σε ζώο. Γιατί ο άνθρωπος είχε με την επιχείρηση αυτή σκοτώσει μέσα του τον Άνθρωπο. Όπως σε μικρότερη κλίμακα το έκανε στους θαλάμους αερίων, στα διάφορα στρατόπεδα εξόντωσης, αλλά και στον ατομικό βίο του ο καθένας μας, όταν δεν θέλαμε να δούμε το δίκιο, τον πόνο του άλλου, όταν αδιαφορούσαμε για το αίμα του άλλου.
Ο ήρωας του βιβλίου αρνείται, με κόστος τη ζωή του, να συμμετάσχει σε αυτή την επιχείρηση. Είμαι σίγουρος πως πολλοί ανάμεσά μας θα έκαναν το ίδιο με τον ήρωα του βιβλίου. Θέλω να ελπίζω πως το ίδιο θα έκανα κι εγώ.
ΣΔ: Το πρώτο βιβλίο σας που είχαμε εκδώσει ήταν το Σύνδρομο του Χάους. Μερικές φορές δεν συνειδητοποιείς τι υπάρχει δίπλα σου, γύρω σου, μέχρι που θα το χάσεις. Μέχρι που ο πόνος θα γίνει αγάπη. Μιλήστε μας με δικά σας λόγια για το βιβλίο.
Δ. Φλωράκης: Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου υπάρχει αυτό: «Ποιος, τι και γιατί εξοντώνει τους ανθρώπους με υψηλό δείκτη ανθρωπισμού; Το γονίδιο φονιάς, οι σατανιστές, το πνεύμα του Κακού, ο φυσικός νόμος της επιλογής; Το Σύνδρομο του Χάους, η Έκλειψη του Θεού; Πώς μορφοποιείτε η ανθρωπότητα όταν στερείται τους εσταυρωμένους της;».
Αφήνω στη διάθεση, αυτών που θα διαβάσουν την παραπάνω περίληψη στην οποία θα προσθέσουν και το κομμάτι που εσείς αναφέρετε στον πρόλογο αυτής της συνομιλίας, να φανταστούν το βιβλίο, να απαντήσουν στο ερώτημά σας.
ΣΔ: Θεωρείται ότι έχετε επηρεαστεί από κάποια φιλοσοφία ή θρησκεία (βουδισμός κτλ);
Δ. Φλωράκης: Από τα λίγα που γνωρίζω για τον Βουδισμό, η κυκλική ροή του χρόνου και η υλιστική ερμηνεία του Κόσμου, με βρίσκουν αντίθετο. Δεν έχω, λοιπόν επηρεαστεί από αυτόν. Στην προσωπική μου περιπλάνηση στη χώρα των Ιδεών, συνάντησα τοπία που αργότερα είδα στις αναγνώσεις μου. Αν υπάρχει επηρεασμός στη σκέψη μου τότε αυτός είναι άδηλος.
ΣΔ: Γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό να εκδίδεται συνέχεια βιβλία; Άμα βάλουμε και τις αναθεωρημένες εκδόσεις των βιβλίων σας μιλάμε για 30-40 βιβλία. Γιατί είναι τόσο σημαντικό για εσάς;
Δ. Φλωράκης: Έχω εκδώσει 19 βιβλία και σύντομα ολοκληρώνω και το 20ο. Προσωπικά, δεν τα βρίσκω πολλά για μία συγγραφική πορεία που πλησιάζει σε διάρκεια τον μισό αιώνα. Δεν πιστεύω πως πρέπει να προσμετράτε η επανέκδοσή τους.
Είναι σημαντική η ανάγκη μου το γράψιμο. Το νιώθω σαν συνομιλία. Σαν επαφή με τους συνανθρώπους μου.
ΣΔ: Ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα βιβλία σας είναι το Επιστροφή στο Μέλλον. Τι είναι πιο σημαντικό, η αγάπη, το συναίσθημα, το πάθος ή η αδιατάραχτη γαλήνη της απόλυτης ουτοπίας; Κάποτε ένας άνθρωπος μου είχε πει ότι είχατε δει στα μάτια του αγάπη, αγάπη για κάποιον. Θα διαλέγατε τα γεμάτα συναίσθημα μάτια ή την ουτοπία; Η δεν διαλέγουμε εμείς;
Δ. Φλωράκης: Με, ή χωρίς μεταφυσικό αντίκρισμα η Αγάπη. Τα γεμάτα αγάπη μάτια, θα διάλεγα, που είναι η υλοποιημένη ουτοπία. Θυμηθείτε πως τελειώνει το Επιστροφή στο Μέλλον. Με ένα αγκάλιασμα τελειώνει.
ΣΔ: Υπάρχει ελπίδα; Για όλους αυτούς που κυνηγάνε τις σκιές των ονείρων τους, μάτια αγαπημένα, ποθητά, ανέγγιχτα, μακρινά, απαγορευμένα, χείλια, σκιές ονείρων, όνειρα ενός μακρινού, άφταστου ονείρου, ενός μακρινού ωκεανού, υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει λόγος να ζούμε για την «ελπίδα»; Την έχουμε μέσα μας; Έχει ο καθένας μέσα του την Έσχατη Αναρχία;
Δ. Φλωράκης: Για μένα η έσχατη αναρχία, είναι το δώρο του Δημιουργού προς τα πλάσματά του. Η μέγιστη ελευθερία με την μορφή ενός αλλά κάρτ Επέκεινα. Κάτι που προσπαθώ να πω στο μυθιστόρημα που ολοκληρώνω.
Υπάρχει Ελπίδα. Κι εμείς όλοι είμαστε οι Συντηρητές της. Και λέω όλοι, γιατί πιστεύω πως όλοι στο βάθος της υπόστασής μας είμαστε πλασμένοι από υλικά, προθέσεις Αγάπης. Αυτός είναι ο βαθύτερος πόθος του Ανθρώπου. Αυτός είναι που κάποτε θα καταλύσει τους αιματηρούς όρους ύπαρξης των όντων, τους οποίους ο ίδιος δεν έθεσε.
ΣΔ: Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Έχετε κάτι τελευταίο να πείτε στους αναγνώστες μας;
Δ. Φλωράκης: Κι εγώ σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Στους αναγνώστες σας, εύχομαι υγεία και ωραία αισθήματα να νιώθουν και να δημιουργούν στους άλλους. Ακόμα, τους εύχομαι να θυμούνται αυτό: «Είμαστε τα ίχνη που αφήνουμε στις μνήμες και στις ψυχές των άλλων».
Μια συνέντευξη με τον Διαμαντή Φλωράκη
«Καλέ μου! Δεν υπάρχουν λέξεις, έννοιες για ό,τι συμβαίνει.
Ο άνθρωπος πρέπει να μπει στον αστερισμό της Σιωπής. Ό,τι ειπωθεί από δω και πέρα, θα είναι αυταπάτη.
Ο Θεός φόρεσε το προσωπείο του Χάους. Αποσύρθηκε στο απρόσιτο. Στο αθέατο. Ούτε η Λογική, ούτε και το συναίσθημα μπορούν πια να Τον διακρίνουν.
Ίσως «παίζει» με την ηθική και φυσική τάξη που δημιούργησε. Ίσως αποπαγιδεύεται από την υπόσταση Του. Ίσως δείχνει, με ακατανόητο τρόπο, την αγάπη Του. Ίσως παίζει ένα παιχνίδι με τον εαυτόν Του. Ίσως δοκιμάζει τη δικιά μας αγάπη. Ίσως αποσύρεται στο Μηδέν. Ίσως, επειδή η υπόσταση Του δεν περιχαρακώνεται σε καμία έννοια, άρα και σε κείνη του Καλού, μας δολοφονεί, ή, σωστότερα, νομίζουμε πως μας δολοφονεί.
Τώρα, στο σύμπαν της Σιωπής, ψάχνω για Εκείνον που υπάρχει, αλλά έχασα μέσα στην φρίκη των γεγονότων: Τον Θεό.
Σε αγαπώ, καρδούλα μου, το ίδιο μ’ Εκείνον που αναζητώ.»
Υπάρχουνε κάποιοι άνθρωποι, κάποιοι λίγοι άνθρωποι, που αφήνουν ένα λιθαράκι ομορφιάς και δημιουργίας στον κόσμο, παραπάνω από όλους εμάς τους υπόλοιπους. Υπάρχουνε κάποιοι άνθρωποι που με την σεμνότητα τους και την πίστη τους σε αυτήν την σεμνότητα μπορούν να «παγώσουν τον χρόνο» και να ανοίξουν ένα μικρό, έστω απειροελάχιστο μονοπάτι προς την Έσχατη Αναρχία, αν αυτή είναι το μελλούμενο αυτού του κόσμου. Ένας από αυτούς τους λίγους ανθρώπους είναι ο Διαμαντής Φλωράκης.
Γράφει αδιάλειπτα από το 1963, έχει εκδώσει 19 βιβλία, και συνεχίζει μέχρι σήμερα πιστός στα ιδανικά που όρισαν την ζωή του. Στις 31 Οκτωβρίου μίλησε σε μια εκδήλωση των εκδόσεων μας, σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις του, και σίγουρα ήταν μια βραδιά που θα την θυμούνται για πολύ καιρό όσοι τυχεροί παραβρέθηκαν εκείνο το βράδυ.
ΣΔ: Σαν πρώτη ερώτηση θα ήθελα να ρωτήσω μια απορία που έχουν πολλοί άνθρωποι που διαβάζουν τα βιβλία σας ή απλώς ενημερώνονται για αυτά. Γιατί ο κεντρικός τίτλος της δεκαλογίας είναι δέκα μυθιστορίες Υπαρξιακής Αναρχίας, ή δέκα μυθιστορίες Εσχατολογικής Ουτοπίας; Μπορείτε να μας ορίσετε την δικιά σας έννοια για την Αναρχία; Είναι ένας άλλος παράδεισος;
Δ. Φλωράκης: Τα βιβλία της δεκαλογίας μου έχουν αυτόν τον γενικό τίτλο γιατί είναι κείμενα που εκφράζουν μία υπαρξιακή αναρχία απέναντι στην Αιτία της Δημιουργίας, για τους όρους σφαγείου της ύπαρξης των όντων. Για τον πόνο, τα δάκρυα, το αίμα τη φθορά, τη σιωπή του Δημιουργού. Για τα απόλυτα μεγέθη (εννοιών, ερωτημάτων, χωροχρονικά κ.α.) που πρεσάρουν την ανθρώπινη σκέψη. Για το γεγονός πως οι υπάρξεις δεν είναι αυτοαιτίες, αλλά αιτιατά, δηλαδή δεν είναι, δεν μπορούν να είναι απόλυτα ελεύθερα όντα αλλά δούλοι μίας υπέρτατης Αλήθειας, ενώ ταυτόχρονα διψούν για απόλυτη ελευθερία. Για το ανέφικτο, δηλαδή.
Όμως, επειδή είμαι γνώστης του πεπερασμένου της ανθρώπινης νόησης, γνώστης του άπειρου μεγέθους της θεϊκής, επειδή η απόλυτη Αγάπη του Θεού (μόνο μια τέτοια Αγάπη έχει σημασία για τα όντα) την οποία θεωρώ υπέρτερη ιδιότητα του Θεού, γι αυτούς και άλλους λόγους, η υπαρξιακή μου αναρχία βρίσκεται σε κατάσταση αναστολής και κάποιες φορές μετασχηματίζεται σε απορία, σε παράπονο.
Πάντως, υπάρχει μέσα μου ένα ερώτημα το οποίο ελπίζω πως θα τύχει (εκεί στο Επέκεινα) μιας ικανοποιητικής απάντησης από τον Θεό της Αγάπης: «Γιατί έπρεπε να κατασπαραχθεί το ελαφάκι (το κάθε ελαφάκι) από εκείνο το σαρκοφάγο (το κάθε σαρκοφάγο; Γιατί τα όντα έπρεπε να ριχτούν στην αρένα σφαγείο της Ύπαρξης; Γιατί ο πόνος, τα δάκρυα, το αίμα του ορατού Κόσμου μας. Γιατί το άλυτο Αίνιγμα της Ύπαρξης. Γιατί ο ελλιπής, δοτός ηθικός εξοπλισμός του Ανθρώπου; ».
ΣΔ: Στα έργα σας έχετε περιγράψει ουτοπίες αλλά και σκληρούς και ανελέητους κόσμους. Παράλληλα σε άλλα την πιθανή ύπαρξη κάποιου Θεού ή την απουσία αντίστοιχα. Πιστεύεται ότι υπάρχει κάτι εκεί έξω; Κάτι εκδικητικό; Κάτι άλογο; Ή όλα είναι απλά χρόνος και ύλη;
Δ. Φλωράκης: Τα βασικά ερωτήματα που μου θέτετε υπάρχουν στην προηγούμενη απάντησή μου.
ΣΔ: Θυμάμαι ότι στην παρουσίαση είχατε πει ότι δεν πιστεύεται ότι ο κόσμος θα καταλήξει κάποτε σε κάποιες από τις δυστοπίες που περιγράφεται στα βιβλία σας; Που στηρίζεται αυτή η πίστη σας; Υπάρχει καλό μέσα στο χάος που ζούμε;
Δ. Φλωράκης: Ναι, υπάρχει το Καλό στον κόσμο που ζούμε και έχει μεταφυσικό αντίκρισμα. Αλλά κι αν δεν υπάρχει, ο Άνθρωπος θα το δημιουργήσει. Ο Άνθρωπος θα νοηματίσει το Χάος του Τυχαίου.
ΣΔ: Το τελευταίο βιβλίο σας που εκδώσαμε είναι ο Καιάδας. Ένα βιβλίο που περιέχει μέσα στις σελίδες του ένα τρομαχτικό δίλημμα. Ίσως το δυσκολότερο δίλημμα που θα μπορούσε να τεθεί σε έναν άνθρωπο. Μιλήστε μας για την υπόθεση του βιβλίου, για το δίλημμα και για το τι θα κάνατε εσείς.
Δ. Φλωράκης: Στον φανταστικό μελλοντικό Κόσμο του βιβλίου, το Παγκόσμιο Κράτος, βλέποντας πως ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας έχει τελεσίδικα γονατίσει από βιολογική κόπωση, τη χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών, βίας, εγκλήματος, κι ενός σαμψώνιου συνδρόμου αυτοκαταστροφής, που το παρασύρει σε κατάρρευση και την ανθρώπινη ζωή σε αφανισμό, αποφασίζει να ενεργοποιήσει την επιχείρηση Καιάδας, την Τελική Λύση, η οποία προβλέπει τον χωρίς πόνο αφανισμό του σάπιου μέρους της ανθρωπότητας.
Όμως η υλοποίηση αυτού του Καιάδα, ρίχνει την ανθρωπότητα σε έναν υπαρξιακό Καιάδα που μετατρέπει τον άνθρωπο σε ζώο. Γιατί ο άνθρωπος είχε με την επιχείρηση αυτή σκοτώσει μέσα του τον Άνθρωπο. Όπως σε μικρότερη κλίμακα το έκανε στους θαλάμους αερίων, στα διάφορα στρατόπεδα εξόντωσης, αλλά και στον ατομικό βίο του ο καθένας μας, όταν δεν θέλαμε να δούμε το δίκιο, τον πόνο του άλλου, όταν αδιαφορούσαμε για το αίμα του άλλου.
Ο ήρωας του βιβλίου αρνείται, με κόστος τη ζωή του, να συμμετάσχει σε αυτή την επιχείρηση. Είμαι σίγουρος πως πολλοί ανάμεσά μας θα έκαναν το ίδιο με τον ήρωα του βιβλίου. Θέλω να ελπίζω πως το ίδιο θα έκανα κι εγώ.
ΣΔ: Το πρώτο βιβλίο σας που είχαμε εκδώσει ήταν το Σύνδρομο του Χάους. Μερικές φορές δεν συνειδητοποιείς τι υπάρχει δίπλα σου, γύρω σου, μέχρι που θα το χάσεις. Μέχρι που ο πόνος θα γίνει αγάπη. Μιλήστε μας με δικά σας λόγια για το βιβλίο.
Δ. Φλωράκης: Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου υπάρχει αυτό: «Ποιος, τι και γιατί εξοντώνει τους ανθρώπους με υψηλό δείκτη ανθρωπισμού; Το γονίδιο φονιάς, οι σατανιστές, το πνεύμα του Κακού, ο φυσικός νόμος της επιλογής; Το Σύνδρομο του Χάους, η Έκλειψη του Θεού; Πώς μορφοποιείτε η ανθρωπότητα όταν στερείται τους εσταυρωμένους της;».
Αφήνω στη διάθεση, αυτών που θα διαβάσουν την παραπάνω περίληψη στην οποία θα προσθέσουν και το κομμάτι που εσείς αναφέρετε στον πρόλογο αυτής της συνομιλίας, να φανταστούν το βιβλίο, να απαντήσουν στο ερώτημά σας.
ΣΔ: Θεωρείται ότι έχετε επηρεαστεί από κάποια φιλοσοφία ή θρησκεία (βουδισμός κτλ);
Δ. Φλωράκης: Από τα λίγα που γνωρίζω για τον Βουδισμό, η κυκλική ροή του χρόνου και η υλιστική ερμηνεία του Κόσμου, με βρίσκουν αντίθετο. Δεν έχω, λοιπόν επηρεαστεί από αυτόν. Στην προσωπική μου περιπλάνηση στη χώρα των Ιδεών, συνάντησα τοπία που αργότερα είδα στις αναγνώσεις μου. Αν υπάρχει επηρεασμός στη σκέψη μου τότε αυτός είναι άδηλος.
ΣΔ: Γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό να εκδίδεται συνέχεια βιβλία; Άμα βάλουμε και τις αναθεωρημένες εκδόσεις των βιβλίων σας μιλάμε για 30-40 βιβλία. Γιατί είναι τόσο σημαντικό για εσάς;
Δ. Φλωράκης: Έχω εκδώσει 19 βιβλία και σύντομα ολοκληρώνω και το 20ο. Προσωπικά, δεν τα βρίσκω πολλά για μία συγγραφική πορεία που πλησιάζει σε διάρκεια τον μισό αιώνα. Δεν πιστεύω πως πρέπει να προσμετράτε η επανέκδοσή τους.
Είναι σημαντική η ανάγκη μου το γράψιμο. Το νιώθω σαν συνομιλία. Σαν επαφή με τους συνανθρώπους μου.
ΣΔ: Ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα βιβλία σας είναι το Επιστροφή στο Μέλλον. Τι είναι πιο σημαντικό, η αγάπη, το συναίσθημα, το πάθος ή η αδιατάραχτη γαλήνη της απόλυτης ουτοπίας; Κάποτε ένας άνθρωπος μου είχε πει ότι είχατε δει στα μάτια του αγάπη, αγάπη για κάποιον. Θα διαλέγατε τα γεμάτα συναίσθημα μάτια ή την ουτοπία; Η δεν διαλέγουμε εμείς;
Δ. Φλωράκης: Με, ή χωρίς μεταφυσικό αντίκρισμα η Αγάπη. Τα γεμάτα αγάπη μάτια, θα διάλεγα, που είναι η υλοποιημένη ουτοπία. Θυμηθείτε πως τελειώνει το Επιστροφή στο Μέλλον. Με ένα αγκάλιασμα τελειώνει.
ΣΔ: Υπάρχει ελπίδα; Για όλους αυτούς που κυνηγάνε τις σκιές των ονείρων τους, μάτια αγαπημένα, ποθητά, ανέγγιχτα, μακρινά, απαγορευμένα, χείλια, σκιές ονείρων, όνειρα ενός μακρινού, άφταστου ονείρου, ενός μακρινού ωκεανού, υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει λόγος να ζούμε για την «ελπίδα»; Την έχουμε μέσα μας; Έχει ο καθένας μέσα του την Έσχατη Αναρχία;
Δ. Φλωράκης: Για μένα η έσχατη αναρχία, είναι το δώρο του Δημιουργού προς τα πλάσματά του. Η μέγιστη ελευθερία με την μορφή ενός αλλά κάρτ Επέκεινα. Κάτι που προσπαθώ να πω στο μυθιστόρημα που ολοκληρώνω.
Υπάρχει Ελπίδα. Κι εμείς όλοι είμαστε οι Συντηρητές της. Και λέω όλοι, γιατί πιστεύω πως όλοι στο βάθος της υπόστασής μας είμαστε πλασμένοι από υλικά, προθέσεις Αγάπης. Αυτός είναι ο βαθύτερος πόθος του Ανθρώπου. Αυτός είναι που κάποτε θα καταλύσει τους αιματηρούς όρους ύπαρξης των όντων, τους οποίους ο ίδιος δεν έθεσε.
ΣΔ: Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Έχετε κάτι τελευταίο να πείτε στους αναγνώστες μας;
Δ. Φλωράκης: Κι εγώ σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Στους αναγνώστες σας, εύχομαι υγεία και ωραία αισθήματα να νιώθουν και να δημιουργούν στους άλλους. Ακόμα, τους εύχομαι να θυμούνται αυτό: «Είμαστε τα ίχνη που αφήνουμε στις μνήμες και στις ψυχές των άλλων».
