30η

Για να κρίνουμε τους κρίνοντες:

 

30^η Άποψη:

Γράφει ο Νίκος Χρ. Θεοδώρου

1. Μια προσέγγιση στο Συγγραφικό Σύμπαν του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΦΛΩΡΑΚΗ

μέσα από το βιβλίο του: «Τα Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου» (έκδοση ΔΩΔΩΝΗ 2005).

Από τον Νίκο Χρ. Θεοδώρου

 

(στην 1^η Πανελλήνια Συνάντηση Συγγραφέων ε.φ. που πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα στις 26/4/2005 στην αίθουσα «Θυμωμένο Πορτραίτο» με πρωτοβουλία του περιοδικού «ΟΙ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΟΙ ΤΩΝ ΓΙΑΝΝ»)

 

Φίλες και φίλοι,

Όπως θα ξέρετε από τη φάση της προετοιμασίας της σημερινής μας συνάντησης, ζήτησα από όλους σας το Βιογραφικό Σημείωμα καθώς την Εργογραφία.

Δεν ξέρω γιατί, αλλά όταν έλαβα το αντίστοιχο Σημείωμα με email από τον φίλο Διαμαντή δεν εξεπλάγην καθόλου. Έγραφε:
«Όσο για το βιογραφικό -εργογραφικό μου μπορεί να αναφερθεί αυτό: Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1935 και έχω εκδώσει 19 βιβλία η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ανήκει στον χώρο του φανταστικού.»
Σε μία φράση λιτή και περιεκτική είχε συνοψίσει όλη του τη ζωή. Μας προσδιόρισε την ηλικία του, το μέγεθος του έργου του καθώς και το είδος που ανήκε αυτό.
Όσοι ξέρουν να διαβάζουν πίσω από τις λέξεις έχουν πάρει μια ιδέα για το ποιόν και τον χαρακτήρα του συγγραφέα.
Τον συγγραφέα τον γνώρισα κατ’ αρχάς μέσα από το έργο του, το οποίο παρακολούθησα από τις πρώτες εκδόσεις μέχρι σήμερα. Τον Διαμαντή τον γνώρισα προσωπικά λίγο αργά. Πριν 10περίπου χρόνια. Τότε που κυκλοφόρησε το περιοδικό Επιστημονικής Φαντασίας, «Χωροχρόνος». Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση που πουλούσε το περιοδικό του σε νάιλον θήκη η οποία περιείχε και ένα από τα βιβλία του. Η αξία του περιεχομένου ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη της τιμής πώλησης του περιοδικού. Προσφέρθηκα να τον βοηθήσω στην προώθησή του περιοδικού στα Γιάννενα. Και λίγο αργότερα τον επισκέφτηκα στο γραφείο που διατηρούσε στην οδό Πανεπιστημίου. Αυτή η συνάντηση ήταν καθοριστική για να διαμορφώσω μια άποψη γι’ αυτόν. Εκεί έγινε η ταυτοποίηση. Ο Διαμαντής ήταν μια μορφή βγαλμένη από τα βιβλία του. Η μήπως το αντίστροφο; Ότι δηλαδή τα γραπτά του, του υπαγόρευαν τη στάση ζωής του. Ήταν εκεί μπροστά μου σαν Ουτοπικός και Διαστημικός Δον Κιχώτης, ντυμένος με τις λέξεις του για πανοπλία, αγέρωχος κι ατρόμητος μα και συνάμα ντροπαλός και χαμηλών τόνων, σίγουρος για τον εαυτό του, γι’ αυτό που πρέσβευε, γι’ αυτό που ονειρευόταν, γι’ αυτά που έγραφε.
Γι’ αυτά που έγραφε και εξακολουθεί να γράφει, αγκιστρωμένος θαρρείς σε ένα σχέδιο που πρέπει να ολοκληρώσει, θα μιλήσουμε σήμερα.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «Τα Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου»

ΕΚΔΟΣΗ: Πρόκειται για την 7^η αναθεωρημένη Έκδοση από τις Εκδόσεις Δωδώνη που έγινε το2005, σελίδες 106.

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ: Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά πριν 30 χρόνια, το 1975, από τις εκδόσεις «Άπειρον». Ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις ανάμεσα στις οποίες θα ήθελα να αναφέρω:

1) την 2^η το 1978,από τις εκδόσεις «Χρυσή Τομή»
2) την Αγγλική έκδοση του 1985την οποία με πολύ κόπο εντόπισα φέτος σε Αμερικάνικο Βιβλιοπωλείο
3) την δημοσίευση σε συνέχειες στο περιοδικό «Χωροχρόνος» που εξέδιδε ο συγγραφέας (στα τεύχη 1 & 2)
4) σαν μέρος της ογκώδους Ανθολογίας – 10 λογίας του Διαμαντή Φλωράκη που κυκλοφόρησε το 1997 ο «Κάκτος».
ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Την μακέτα του εξωφύλλου (που είναι ίδια με αυτή της 1^ης έκδοσης)φιλοτέχνησε ο γνωστός σε όλους μας Σπύρος Ορνεράκης.
ΓΕΝΙΚΑ: Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι το 2^ο της εξαιρετικής σειράς του συγγραφέα με τίτλο: «Δέκα Μυθιστορίες Υπαρξιακής Αναρχίας» και υπότιτλο: «Δέκα πεζογραφήματα φαντασίας και στοχασμού». Είχε προηγηθεί σαν 1^ο αυτής της σειράς το αξιόλογο: «Επιστροφή στο Μέλλον» το 1973. Αυτή η «Δεκαλογία της Εσχατολογικής Ουτοπίας» ολοκληρώθηκε σε 20 χρόνια.

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ: Όπως γνωρίζετε, η θεματολογία της Επιστημονικής Φαντασίας είναι πολύ πλατιά. Οι συγγραφείς του είδους έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στα Ταξίδια στον Χωροχρόνο, την επαφή με εξωγήινους, την Όπερα του Διαστήματος, την Εναλλακτική Ιστορία, τα Παράλληλα Σύμπαντα και τόσα άλλα.

Ο Διαμαντής πρωτοπορεί και χαράσσει νέα μονοπάτια στο είδος. Έχοντας ανιχνεύσει μέσα του βαθιά, τα υπαρξιακά και τελολογικά ερωτήματα που τον ταλανίζουν, μπολιάζει την Φιλοσοφία στο Φανταστικό για να βρει τις απαντήσεις.
Κι έτσι δημιουργεί μια νέα ενδιαφέρουσα κατηγορία. Και την ονομάζει «Εσχατολογική Ουτοπία».

Η ΠΛΟΚΗ: Ένας άνθρωπος της εποχής μας αναδύεται στο μέλλον ούτε λίγο ούτε πολύ, 4,257 αιώνες από σήμερα. Ξυπνάει σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου. Σε πρώτο πρόσωπο αρχίζει να μας εξιστορεί στιγμή προς στιγμή αυτά που ζει. Και αυτά που βιώνει έχουν να κάνουν αφ’ ενός μεν με το περιβάλλον που του είναι άγνωστο αφ΄ ετέρου με τις ψυχολογικές αναταράξεις που του προκαλεί το γεγονός ότι δεν μπορεί να ανακαλέσει ποιος είναι. Δεν έχει καθόλου θύμησες. Έχει ένα παρελθόν χωρίς γεγονότα και χρόνο. Όχι βέβαια ότι τώρα έχει κάποιον τρόπο να μετράει τον χρόνο που περνάει. Βασανίζεται, υποφέρει προσπαθώντας να προσδιορίσει την ύπαρξή του.Ζει έναν συνεχή εφιάλτη. Το μόνο πρόσωπο που εμφανίζεται και τον βοηθάει να ορθοποδήσει είναι η γιατρός Νόρα. Είναι και το μόνο πρόσωπο στο βιβλίο που έχει ένα συμβατικό όνομα. Ούτε καν ο ήρωάς μας δεν έχει. Παρακολουθούμε την ανάρρωση του, μια αργή και βασανιστική διαδικασία που περιγράφεται αναλυτικά από τον συγγραφέα ο οποίος μας βάζει τεχνηέντως σε τέτοια θέση ώστε να ζούμε κάθε στιγμή από το δράμα του ήρωα. Σποραδικές μικρές σκηνές από το παρελθόν δεν βοηθούν τον ήρωα να διαφωτίσει τις λεπτομέρειες της προηγούμενης ζωής του. Ερωτεύεται την Νόρα, βλέπει την Νόρα να πέφτει από τις σκάλες και καθώς φτάνει στο σημείο της πτώσης της, βρίσκει ένα στραπατσαρισμένο ρομπότ. Η Νόρα εμφανίζεται σύντομα και πάλι στο δωμάτιο του και του εξηγεί αφ’ ενός μεν πως ότι είδε δεν ήταν όνειρο, αφ’ ετέρου ότι εκείνος ήταν το τελευταίο ανθρώπινο δείγμα που βρίσκεται σε μια διαφορετική πραγματικότητα από εκείνη που είχε γνωρίσει..Ο ήρωάς μας παραπαίει ανάμεσα στην λογική και την παραφροσύνη. Οι απόπειρες εξερεύνησης του χώρου δεν του δίνουν πληροφορίες για το που βρίσκεται και ανακαλύπτει πως το εξωτερικό του κτιρίου είναι σαν το εσωτερικό ενός σκηνικού θεάτρου. Φυσικά δεν υπάρχει τριγύρω κανενός είδους ον εκτός από την Νόρα. Ο ήρωάς του παρελθόντος του προσπαθεί να μπλοκάρει το ρομπότ με ερωτήσεις του τύπου: «Υπάρχει Θεός» και εδώ αρχίζει ένας ακόμη κύκλος της απόγνωσης του στην οποία έχει περιέλθει. Μη μπορώντας να ελέγξει την κατάσταση κάνει δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Και τις δύο φορές επιβιώνει χάρις στην βοήθεια της γιατρού. Ανακαλύπτει πως βιώνει μια σκλαβιά που δεν περιέχει την ελευθερία του θανάτου. Και από εδώ αρχίζουν οι αποκαλύψεις. Η Νόρα είναι ένα σχεδόν ανθρώπινο αντίκρισμα, δεν έχει γένος. Ούτε γυναίκα είναι αλλά ούτε άνδρας. Μαθαίνει πως η Νόρα είναι η ενοποιημένη βούληση από 168.508.386.827 ανθρώπινες προεκτάσεις που έχουν μεταλλαχτεί σε μία κόκκινη βούλα. Η Νόρα χρησιμοποιεί μια συσκευή που λέγεται μειωτήρας ευφυίας για να καταλαβαίνει την απλοϊκότητα των συλλογισμών του ήρωά μας. Και όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από την επιφάνεια της Γης. Γιατί πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη ζει μια άλλη φυλή, οι Αναρχικοί του Απόλυτου, απόγονοι και αυτοί του ανθρώπινου γένους όπως το ξέρουμε αλλά με διαφορετική εξέλιξη από τους «υπόγειους». Ενώ οι τελευταίοι, έχουν αρνηθεί το σάρκινο περίβλημά τους και μετασχηματίστηκαν σε ένα πνευματικό όν συμπυκνωμένο σε μία κόκκινη βούλα, οι άλλοι στην επιφάνεια έχουν εξελίξει τα σώματά τους έγιναν Υπεράνθρωποι και επικοινωνούν με την σκέψη.

Από εδώ και κάτω η δράση εκρήγνυται. Υπάρχει ο Θεός, υπάρχει το δημιούργημά του, το Συμπαντικό Κύτταρο, υπάρχουν και οι δύο φυλές. Και όλοι μάχονται. Ο ένας με τον άλλον. Για το ποιος θα επικρατήσει. Με διαφορετικές οπτικές για την ζωή και την εξέλιξη. Οι Αναρχικοί του Απόλυτου ξεκινούν με τελετουργίες μαζικής αυτοκτονίας, γιγαντώνονται και καταφέρνουν να ελέγξουν μέσω των Πονοτρονίων τις καταστροφικές δυνάμεις. Στην αρχή εξαφανίζουν για επίδειξη ένα βουνό και στη συνέχεια από-υλοποιούν πλανήτες και Γαλαξίες. Το Συμπαντικό κύτταρο, αποσυναρμολογείται ανήμπορο να αντισταθεί μια που βρίσκεται σε Λήθαργο. Οι Αναρχικοί του Απόλυτου φιλοδοξούν να καταστρέψουν το Δημιούργημα. Η Νόρα, δηλαδή η ενοποιημένη βούληση των ανθρωπίνων προεκτάσεων, χάνει έδαφος στην προσπάθειά της να αντισταθεί σε αυτή την απόλυτη καταστροφή Είναι ένας πόλεμος ασύλληπτος που ξεφεύγει από τα ανθρώπινα μέτρα, είναι ένας πόλεμος κοσμικός στην σφαίρα των ιδεών, ένας πόλεμος ολοκληρωτικός και έσχατος. Και βέβαια φανταστείτε ότι όλη αυτή η εξέλιξη λαβαίνει χώρα στην διάρκεια χιλιάδων χρόνων όπου ο ήρωας μας εξακολουθεί να διατηρείται στη ζωή αντιμετωπίζοντας κορυφαία υπαρξιακά διλήμματα στην προσπάθειά του να ακολουθήσει κάποιο από τα αντιμαχόμενα μέρη.
Μέχρι τώρα υπήρξα αναλυτικός όσον αφορά την ποσότητα των πληροφοριών που σας έδωσα για την δράση του βιβλίου. Πιστεύω πως μπήκατε στο πνεύμα του. Εδώ θα σταματήσω για να μην σας στερήσω την χαρά της ανάγνωσης του. Και φυσικά για να μην σας αποκαλύψω από το υπέροχο και ελπιδοφόρο τέλος του, όπου μαθαίνουμε τον ρόλο του τελευταίου συνανθρώπου μας στο μακρινό εκείνο μέλλον.

Η ΓΡΑΦΗ: Ο Φλωράκης έχει στα χέρια του μια εξαίρετη ιδέα. Και ξέρει πώς να την χειριστεί και να την ζωντανέψει. Με μικρές, κοφτές φράσεις που δεν πλατειάζουν, ώστε να γίνονται ανεξέλεγκτες και άρα δύσκολες να τις ακολουθήσει ο αναγνώστης, δομεί την δράση. Μια δράση που στην αρχή είναι αργή επί τούτου ώστε να βιώσουμε το δράμα και την απόγνωση του ήρωα και να μπούμε στο κλίμα της ιστορίας, και αποκτάει πιο γοργό ρυθμό προς το τέλος για να φτάσει στην κορύφωση. Τα ψυχογραφήματα του ήρωα είναι εξαντλητικά. Οι περιγραφές είναι παρούσες και αναλυτικές εκεί που χρειάζεται, δείγμα της συγγραφικής μαεστρίας του συγγραφέα. Περιγραφές που πολλές φορές αποκτούν λυρισμό και ρομαντισμό για να εξισορροπήσει το δράμα που βιώνει ο ήρωάς του. Η εξέλιξη της ιστορίας είναι μη προβλέψιμη. Δεν ξέρουμε ποτέ τι μας περιμένει στην επόμενη σελίδα, πράγμα που αναγκάζει τον αναγνώστη να συνεχίζει μέχρι να τελειώσει το βιβλίο. Ο Φλωράκης απαιτεί όλη μας την προσοχή. Ειδικά στο δεύτερο μισό του βιβλίου του, οπότε το κείμενο μπορεί να διαβαστεί και σαν Φιλοσοφικό Δοκίμιο. Είναι τέτοια η πυκνότητα των νοημάτων του που πρέπει συχνά να στεκόμαστε και να ξαναδιαβάζουμε μια φράση, μια παράγραφο για να αναλύσουμε όλα αυτά που κρύβονται στο κείμενό του πέρα από το πρώτο επίπεδο. Το ξέρει και ο ίδιος, και μας το προτείνει μέσα από τους έξυπνους μονολόγους του ήρωα που στην ουσία είναι οι μονόλογοι του συγγραφέα που επικοινωνεί με τον αναγνώστη του.

 

Η ΟΥΣΙΑ: Όπως σας είπα και στην αρχή, το συγγραφικό Σύμπαν του Διαμαντή Φλωράκη είναι από μόνο του μια ιδιαίτερη κατηγορία στον χώρο της Επιστημονικής Φαντασίας. Μια κατηγορία που μόνος του δημιούργησε και εξερεύνησε. Τον Φλωράκη δεν τον ενδιαφέρει το τεχνολογικό και το κοινωνικό αύριο του ανθρώπου (όχι βέβαια ότι δεν τα ενσωματώνει στα κείμενά του), αλλά το ψυχοπνευματικό αύριο του Ανθρώπου(με Άλφα κεφαλαίο. Ο στοχασμός του συγγραφέα έχει να κάνει με την εμμονή του στην αναζήτηση του Απόλυτου και των ορίων του. Λέει ο ίδιος σε μια παλιότερή του συνέντευξη: «Η πρόκληση του Απόλυτου είναι γενική και αφορά όλους. Όμως λίγοι από τους ανθρώπους την αποδέχονται κι ακόμα πιο λίγοι βγαίνουν νικητές στη σύγκρουση μαζί του. Γιατί ο μοναδικός τρόπος για να νικηθεί το Απόλυτο είναι η Θυσία. Ο θάνατος, η σταύρωση, ή η τρέλα δηλαδή. Αλλά για να πάψω να είμαι σκοτεινός, ας εξηγήσω τι εννοώ λέγοντας Απόλυτο. Λοιπόν, Απόλυτο για μένα, είναι το μέγεθος που περιβάλλει την Ύπαρξη. Με ότι μπορεί να περικλείει η λέξη Μέγεθος: Χώρος, Χρόνος, Υπαρξιακό Αίνιγμα, Έννοιες, Πόνος, Ερωτήματα. Ως γνωστόν είμαστε πεπερασμένα όντα. Δηλαδή έχουμε όρια. Και συμβαίνει να μας περικλείει κάτι το οποίο δεν έχει όρια – το Χωροχρονικό Συνεχές. Αυτό και μόνο δημιουργεί μια τραγωδία μέσα στην Ύπαρξη. Την κάθε ύπαρξη. (Ότι υπάρχει ποθεί το Απόλυτο Μέγεθος. Τη θεοποίηση. Την ελευθερία της Αυτοαιτίας)».

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: «Τα Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου», είναι ένα μοναδικό βιβλίο. Ένα βιβλίο που συγκαταλέγεται στα καλύτερα που έχει να επιδείξει η Ελληνική Βιβλιογραφία της Επιστημονικής Φαντασίας, που δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από τα αντίστοιχα των ξένων συγγραφέων. Είναι ένα βιβλίο που γράφηκε πριν 30 χρόνια και εξακολουθεί να είναι ακόμη τόσο ζωντανό. Είναι τέτοια η δύναμη της πένας του Φλωράκη, που το έργο του είναι μια γνήσια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές. Πρέπει να χρωστάμε ευγνωμοσύνη στον Διαμαντή Φλωράκη για τις επιτυχημένες του καταβυθίσεις και εξερευνήσεις που έκανε μέσα από τα βιβλία του στον βαθύτερο πυρήνα της Ύπαρξης του Ανθρώπου και του προορισμού του. Το βιβλίο προορίζεται για ψαγμένους αναγνώστες, και όχι αναγκαστικά για τους φίλους της Επιστημονικής Φαντασίας μια που η τελευταία δεν είναι αυτοσκοπός για τον συγγραφέα, αλλά η αφορμή ή το σκηνικό αν θέλετε, για να πει αυτά που θέλει. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Ελπίζοντας ότι δεν σας κούρασα, σας παραδίδω τον συγγραφέα ……

https://www.smashwords.com/books/view/296249

......................................................................................